Cũng trong ngày 27/11/1975, ông Lâm Hồng Dương làm giấy ủy quyền cho ông Nguyễn Huệ với nội dung: “… nay tôi làm giấy này để ủy quyền cho ông Nguyễn Huệ, sinh năm 1899, chứng minh thư số 702794, cấp tại Hà Nội ngày 24/3/1969, là cán bộ miền Nam tập kết ra Bắc, công tác ở Bộ Ngoại thương đã về hưu trí được trọn quyền sử dụng và quản lý căn nhà do tôi đứng tên làm chủ”.

Cùng ngày, ông Lâm Hồng Dương có đơn xin bán nhà gửi Chủ tịch UBNDCM thị xã Quy Nhơn, trong đó có nội dung: “Kính xin UBNDCM thị xã Quy Nhơn giúp tôi giải quyết cách làm ăn theo hướng cách mạng chỉ dẫn, đồng thời giúp ông Nguyễn Huệ có nơi cư trú. Hiện người con gái của ông tên là Nguyễn Thị Đoan, tạm thời bán số hàng cũ còn lại: đồ điện, bù – lon, sơn, bột màu quét vôi, mà tôi đã thuận nhường lại cho bà. Thực tế tôi đã chuyển giao căn nhà ấy từ ngày 27/11/1975, có giấy ủy quyền cho ông Nguyễn Huệ được trọn quyền sử dụng và quản lý, được cấp trên duyệt. Giữa 2 bên đã đặt vấn đề mua bán từ ngày 1/8/1975…”.

Như vậy, giữa bên bán là ông Lâm Hồng Dương và bà Huỳnh Tuyết Lang và bên mua là ông Nguyễn Huệ đã thỏa thuận, thống nhất rất rõ ràng, có văn bản cụ thể việc mua bán đất và nhà tọa lạc tại số 196 Trần Hưng Đạo, thành phố Quy Nhơn. Văn bản đã ghi rõ là “bán đứt đất tư”, nghĩa là người bán không còn quyền lợi gì sau khi đã chuyển nhượng đất, nhà và nhận tiền. Còn người mua có đầy đủ các quyền chiếm hữu, sử dụng, định đoạt căn nhà, thửa đất một cách hợp pháp kể từ thời điểm thanh toán đầy đủ tiền và ký các giấy tờ mua bán liên quan.

Theo Bà Đoan, sau khi bố của bà mua nhà 196 Trần Hưng Đạo, bà đã cư trú tại đây và trực tiếp bán đồ điện, sắt. Hiện nay bà còn lưu giữ các giấy tờ quan trọng, chứng minh như Giấy chứng nhận đã kê khai đăng ký ngành nghề cấp ngày 28/12/1976; Thẻ môn bài năm 1976 do Ty Tài chánh Nghĩa Bình cấp cho bà Đoan; Biên lai nộp thuế nhà ngày 27/7/1976 do ông Nguyễn Huệ nộp và ký tên.

“Ba tôi cũng đã kê khai hộ khẩu thường trú với tư cách là chủ hộ, ở cùng với tôi và em gái tôi là Nguyễn Thị Tân Định, trú quán số 196 Trần Hưng Đạo, tại liên gia tổ 3 vùng 1 khóm Phan Bội Châu, phường Trung Chánh (Quy Nhơn)”,bà Đoan thông tin thêm.

Tuy nhiên, ngày 27/9/1976, gia đình bà Đoan đang sinh sống ổn định thì bất ngờ nhận được Quyết định số 519/UB/QĐ của UBND tỉnh Nghĩa Bình (nay là tỉnh Bình Định) với nội dung, “nay ra lệnh quản lý toàn bộ nhà số 196 Trần Hưng Đạo, thị xã Quy Nhơn của Lâm Hồng Dương (hiệu buôn Chấn Hưng) theo diện nhà vắng chủ, người thừa kế quản lý không hợp pháp”. Đồng thời, ngày 15/11/1976, UBND tỉnh Nghĩa Bình có Quyết định số 748/QĐ-UB về việc cho ông Nguyễn Huệ di chuyển một số đồ dùng gia đình sang nhà số 255 Trần Hưng Đạo.

“Từ chỗ đang ở trong ngôi nhà rộng rãi, có thiết kế, diện tích hơn 300m2 bị ép chuyển sang ngôi nhà chật chội, ẩm thấp chưa đầy 30m2 là cực hình và khổ sở. Nhưng điều đau khổ nhất là trong hơn 40 năm qua, ngôi nhà 196 Trần Hưng Đạo mà ba tôi mua, chúng tôi sinh sống ở đấy có kê khai hộ khẩu thường trú, có kinh doanh hàng ngày bị coi là nhà vắng chủ là điều hoàn toàn sai trái, chà đạp lên pháp luật, lên công bằng. Nhà của chúng tôi thì mãi mãi phải thuộc về chúng tôi, không ai được quyền tước đoạt và chiếm giữ”, bà Đoan tâm sự.

Được biết, Quyết định số 519/UB/QĐ ngày 27/9/1976, của UBND tỉnh Nghĩa Bình xác định nhà 196 Trần Hưng Đạo, thành phố Quy Nhơn là nhà vắng chủ, người thừa kế quản lý không hợp pháp là hoàn toàn không chính xác. Khái niệm “nhà vắng chủ” được xem xét dưới khía cạnh pháp lý theo một số văn bản quy phạm pháp luật như Nghị quyết số 58/1998/NQ-UBTVQH10 của Ủy ban thường vụ Quốc hội, Thông tư 02/1999/TT-BXD của Bộ Xây dựng, nghĩa là từ sau năm 1998. Như vậy, trước năm 1998, khái niệm thế nào là “nhà vắng chủ”, thế nào là “người thừa kế quản lý không hợp pháp” cần phải xem xét dưới góc độ pháp lý, dưới các quy định của văn bản quy phạm pháp luật.

Vấn đề đặt ra là năm 1976 đã có đầy đủ khung pháp lý về “nhà vắng chủ” chưa?. Đây là vấn đề lớn, cần nghiên cứu xem xét khách quan và cẩn trọng. Không thể chấp nhận một quyết định hành chính như Quyết định số 519/UB/QĐ ngày 27/9/1976 của UBND tỉnh Nghĩa Bình được vì quyết định này rất chung, mơ hồ, không viện dẫn căn cứ pháp lý, không viện dẫn văn bản quy phạm pháp luật. Hơn nữa, quyền sở hữu tài sản của công dân luôn luôn được pháp luật tôn trọng, bảo vệ trong bất kỳ thời kỳ hay giai đoạn lịch sử nào. 

Không đồng ý với quyết định trên của UBND tỉnh Nghĩa Bình, gia đình bà Đoan liên tục có đơn khiếu nại gửi các cơ quan chức năng tỉnh Bình Định suốt thời gian dài đằng đẵng 40 năm qua. Thư đi, thư lại. Cơ quan chức năng cũng đã có một số văn bản phản hồi nhưng gia đình bà Đoan hoàn toàn không đồng ý. Càng chờ đợi lại càng thất vọng.

 Nhưng gần đây, ngày 10/2/2017, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định đã ký công văn số 431/UBND-TD về việc báo cáo kết quả giải quyết đơn của gia đình bà Nguyễn Thị Đoan. Tuy nhiên, bà Đoan và người thân trong gia đình cho rằng nội dung công văn lại hết sức chung chung, chỉ là trích dẫn các văn bản, quyết định của các cơ quan khác, không đưa ra một nội dung cụ thể nào, không đưa ra kết luận cụ thể nào có lợi cho bà Đoan. Điều đó, lại thêm một lần nữa làm cho bà Đoan và người thân hết sức hoang mang, lo lắng, thất vọng không biết hành trình 40 năm qua liên tục đòi lại nhà 196 Trần Hưng Đạo, thành phố Quy Nhơn có kết quả gì không hay là sự việc đi vào ngõ cụt.

Vì vậy, ngày 25/12/2017, bà Đoan đã nhờ ông Đào Duy An là người đại diện ủy quyền đi nộp Đơn khởi kiện vụ án hành chính đối với công văn số 431/UBND-TD ngày 10/2/2017, của Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định tại TAND tỉnh Bình Định. Thiết nghĩ để xem xét, bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp của công dân, đề nghị TAND tỉnh Bình Định sớm thụ lý vụ án hành chính để đưa ra xét xử theo đúng quy định pháp luật.

Luật sư Hà Huy Từ